UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

opłacić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  płacić 

1. dać za coś pieniądze

Definicja

dać za coś, co stanowi przedmiot operacji handlowej, pieniądze lub inne dobra w takiej ilości, na jaką jest określona wartość czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse podatki, opłaty, świadczenia pieniężne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  uiścić, zapłacić

Połączenia

  • pracodawca opłacił coś; firma, gmina, kasa opłaciła coś
  • opłacić abonament, czynsz, koszty czegoś, media, OC, prąd, rachunki, świadczenia, ubezpieczenie, ZUS; składki; cło, podatek; akademik, internat, mieszkanie; noclegi, pobyt; dojazd, podróż, przelot; naukę, studia
  • opłacony gotówką
  • opłacić coś w terminie
  • opłacić coś z budżetu, z jakichś środków, z własnej kieszeni
  • opłacić dodatkowo, w całości, z góry
  • musieć opłacić
  • zamówić i opłacić, zorganizować i opłacić

Cytaty

Rok temu niektóre niepubliczne ZOZ-y [...] z własnej kieszeni opłaciły higienistkom jednodniowy kurs w zakresie szczepień.

źródło: NKJP: Higienistki pod warunkiem, Dziennik Polski, 2002-12-16

[...] wszyscy uczniowie klas pierwszych szkół podstawowych zostaną objęci podstawową nauką pływania. Gmina opłaci wynajem pływalni.

źródło: NKJP: (MiR): 15-stka i G 3, Nowiny Raciborskie, 2002-06-12

Wiele rodzin rozpaczliwie broni własnego mieszkania, płacąc za nie ostatnie grosze. Do wielu zagląda komornik, bo nie opłacili czynszu.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 18.03.1993

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opłacę
 opłacimy
2 os. opłacisz
 opłacicie
3 os. opłaci
 opłacą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opłaciłem
+(e)m opłacił
 opłaciłam
+(e)m opłaciła
 opłaciłom
+(e)m opłaciło
 opłaciliśmy
+(e)śmy opłacili
 opłaciłyśmy
+(e)śmy opłaciły
2 os. opłaciłeś
+(e)ś opłacił
 opłaciłaś
+(e)ś opłaciła
 opłaciłoś
+(e)ś opłaciło
 opłaciliście
+(e)ście opłacili
 opłaciłyście
+(e)ście opłaciły
3 os. opłacił
 opłaciła
 opłaciło
 opłacili
 opłaciły

bezosobnik: opłacono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opłaćmy
2 os. opłać
 opłaćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opłaciłbym
bym opłacił
 opłaciłabym
bym opłaciła
 opłaciłobym
bym opłaciło
 opłacilibyśmy
byśmy opłacili
 opłaciłybyśmy
byśmy opłaciły
2 os. opłaciłbyś
byś opłacił
 opłaciłabyś
byś opłaciła
 opłaciłobyś
byś opłaciło
 opłacilibyście
byście opłacili
 opłaciłybyście
byście opłaciły
3 os. opłaciłby
by opłacił
 opłaciłaby
by opłaciła
 opłaciłoby
by opłaciło
 opłaciliby
by opłacili
 opłaciłyby
by opłaciły

bezosobnik: opłacono by

bezokolicznik: opłacić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: opłaciwszy

gerundium: opłacenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opłacony

odpowiednik aspektowy: opłacać

Składnia

Rzosobowy + opłacić +
CO + (CZYM)

2. wynagrodzić kogoś

Definicja

dać należne pieniądze za czyjąś pracę

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca wynagrodzenie za pracę

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wynagrodzić
hiperonimy:  zapłacić

Połączenia

  • opłacić adwokatów, lekarza, nauczycieli, sędziów, trenera, wykładowców; pracowników
  • dobrze, hojnie, należycie, sowicie, suto opłacony

Cytaty

Obecnie nasza sytuacja finansowa stopniowo się poprawia, jesteśmy w stanie opłacić trenera i pokryć koszty wyjazdów na mecze.

źródło: NKJP: (pan): 50 lat piłki w Sułkowie, Dziennik Polski, 1999-08-05

Towarzystwo Wiedzy Powszechnej kupiło [...] trzcinę, opłaciło wykładowców i instruktorów prowadzących praktyki na dachach.

źródło: NKJP: Dorota Sajnug: Bezrobotny na dachu, Gazeta Wyborcza, 1995-08-02

Spory tłumek dobrze opłaconych aktorów i artystów estrady zwożono do wybranego zakładu pracy, by w ramach bratania się z klasą robotniczą śpiewał i recytował pomiędzy piecami hutniczymi lub obrabiarkami.

źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Usterki na łączach, Polityka, 2002-10-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opłacę
 opłacimy
2 os. opłacisz
 opłacicie
3 os. opłaci
 opłacą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opłaciłem
+(e)m opłacił
 opłaciłam
+(e)m opłaciła
 opłaciłom
+(e)m opłaciło
 opłaciliśmy
+(e)śmy opłacili
 opłaciłyśmy
+(e)śmy opłaciły
2 os. opłaciłeś
+(e)ś opłacił
 opłaciłaś
+(e)ś opłaciła
 opłaciłoś
+(e)ś opłaciło
 opłaciliście
+(e)ście opłacili
 opłaciłyście
+(e)ście opłaciły
3 os. opłacił
 opłaciła
 opłaciło
 opłacili
 opłaciły

bezosobnik: opłacono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opłaćmy
2 os. opłać
 opłaćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opłaciłbym
bym opłacił
 opłaciłabym
bym opłaciła
 opłaciłobym
bym opłaciło
 opłacilibyśmy
byśmy opłacili
 opłaciłybyśmy
byśmy opłaciły
2 os. opłaciłbyś
byś opłacił
 opłaciłabyś
byś opłaciła
 opłaciłobyś
byś opłaciło
 opłacilibyście
byście opłacili
 opłaciłybyście
byście opłaciły
3 os. opłaciłby
by opłacił
 opłaciłaby
by opłaciła
 opłaciłoby
by opłaciło
 opłaciliby
by opłacili
 opłaciłyby
by opłaciły

bezosobnik: opłacono by

bezokolicznik: opłacić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: opłaciwszy

gerundium: opłacenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opłacony

odpowiednik aspektowy: opłacać

Składnia

Rzosobowy + opłacić +
KOGO

3. ponieść konsekwencje

Definicja

ponieść nieprzyjemne konsekwencje czegoś

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:  przypłacić, zapłacić

Cytaty

Konrada Wallenroda w imię słusznej sprawy opłacił on nieudanym życiem i zniszczeniem osobowości.

źródło: NKJP: Alicja Fidrysiak: Filomackie spotkania w mickiewiczowskiej ”rodzinie”, Tygodnik Ciechanowski, 2002-04-23

Wojnę polsko-rosyjską z 1792 roku opłaciliśmy drugim rozbiorem.

źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002

- Był to najładniejszy mecz, jaki wygrałem - powiedział po zwycięstwie [...] Fernandez, dla którego jest to największy sukces w czteroletniej karierze trenera. Opłacił go zdrowiem.

źródło: NKJP: Olgierd Kwiatkowski, Marek Rapacki: PIŁKA NOŻNA. Po finale PZP, Gazeta Wyborcza, 1996-05-10

[...] nie każde twórcze uniesienie, opłacone późniejszym cierpieniem, przynosi arcydzieło.

źródło: NKJP: Jacek Żakowski: Rynek w cuglach, Polityka, 2008-10-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opłacę
 opłacimy
2 os. opłacisz
 opłacicie
3 os. opłaci
 opłacą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opłaciłem
+(e)m opłacił
 opłaciłam
+(e)m opłaciła
 opłaciłom
+(e)m opłaciło
 opłaciliśmy
+(e)śmy opłacili
 opłaciłyśmy
+(e)śmy opłaciły
2 os. opłaciłeś
+(e)ś opłacił
 opłaciłaś
+(e)ś opłaciła
 opłaciłoś
+(e)ś opłaciło
 opłaciliście
+(e)ście opłacili
 opłaciłyście
+(e)ście opłaciły
3 os. opłacił
 opłaciła
 opłaciło
 opłacili
 opłaciły

bezosobnik: opłacono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. opłaćmy
2 os. opłać
 opłaćcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. opłaciłbym
bym opłacił
 opłaciłabym
bym opłaciła
 opłaciłobym
bym opłaciło
 opłacilibyśmy
byśmy opłacili
 opłaciłybyśmy
byśmy opłaciły
2 os. opłaciłbyś
byś opłacił
 opłaciłabyś
byś opłaciła
 opłaciłobyś
byś opłaciło
 opłacilibyście
byście opłacili
 opłaciłybyście
byście opłaciły
3 os. opłaciłby
by opłacił
 opłaciłaby
by opłaciła
 opłaciłoby
by opłaciło
 opłaciliby
by opłacili
 opłaciłyby
by opłaciły

bezosobnik: opłacono by

bezokolicznik: opłacić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: opłaciwszy

gerundium: opłacenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: opłacony

odpowiednik aspektowy: opłacać

Składnia

Rzosobowy + opłacić +
CO + CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 13.12.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN