UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rzucić

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *ŕutiti (/ *rutiti / *rǫtiti) 'miotać, ciskać, rzucać; burzyć, rozwalać'

1. kamieniem

Definicja

trzymając coś w ręce, wykonać gwałtowny ruch i w jego końcowej fazie wypuścić to z ręki, w wyniku czego przedmiot ten zaczyna się poruszać w powietrzu z dużą prędkością

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

rzucić bombę, butelkę, granat, kotwicę, niedopałek, papierosa
rzucić butelką, granatem, kamieniem, krzesłem, kubkiem, oszczepem, przedmiotem, szklanką, talerzem; kostką, monetą; kolegą, przeciwnikiem, rywalem
rzucić do morza, do rzeki, do wody
rzucić na chodnik, na podłogę, na ulicę, na ziemię
rzucić o podłogę, o ziemię; o mur, o ścianę
rzucić w katechetę, w kolegę, w nauczyciela, w siostrę

Cytaty

	Do końca przedszkola Franek był nieobliczalny: potrafił rzucić kamieniem w siostrę cioteczną, popchnąć kolegę na mostku. źródło: NKJP: Joanna Wojciechowska, Jagna Knittel, Feliks Felicki: Kocham cię, ale masz szlaban, Gazeta Wyborcza, 1999-07-31
	- Odkąd zaczęłam uczyć religii, zaczęły się moje problemy z uczniami. Kiedyś na lekcji jeden z nich rzucił we mnie piórnikiem - powiedziała nam katechetka. źródło: KWSJP: Krzysztof Świercz: Katechetka bije kijem, Super Express, 1998, nr 2/4
	Z wściekłości rzucił o ścianę kubkiem. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Naznaczeni błękitem, 2005
	Gdy płynąłem promem przez fiordy, jeden z turystów niemieckich rzucił niedopałek cygara do morza. źródło: KWSJP: Ewa Modrzejewska: Do ślubu z kanclerzem Niemiec. Aktor Jan Kociniak opowiada nam o „Wielokropku”, swoim małżeństwie i podróżach, Super Express, 1998, nr 2/4
	Jeden z klientów rozczarował się tradycyjną, mniej soczystą szynką i... rzucił ją na ladę. źródło: KWSJP: Grażyna Saniewska: Nie zawsze różowa szynka i gęsta śmietana jest zdrowa, Gazeta Wrocławska, 1999, nr 12/06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy	+	rzucić	+	CO + DOKĄD
Rz_osobowy	+	rzucić	+	CZYM + w KOGO/CO
Rz_osobowy	+	rzucić	+	KIM/CZYM + o CO

2. światło

Definicja

spowodować powstanie określonych zjawisk świetlnych

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

rzucić blask, cień, światło; obraz
rzucić na ekran, na ścianę, na szybę, na twarz; na kliszę

Cytaty

Właśnie księżyc, przebiwszy się z trudem poprzez mgłę, rzucił blask na kolumny.

źródło: KWSJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz: 1949

Pękła powłoka chmur zaczepiających o drzewa i płaty błękitu rzuciły światło na poćwiartowaną selwę.

źródło: KWSJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Słońce rozświetliło na chwilę głębiny wprawionego w rękojeść szmaragdu, który zamigotał zielono i rzucił blask na dwóch ludzi o zatroskanych twarzach.

źródło: NKJP: Klątwa Upiora Mgieł: Esensja, nr 1, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

rzucić

CO + (na CO)

3. palenie

Definicja

zaprzestać wykonywania jakiejś czynności, którą wcześniej wykonywało się regularnie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie uzależnienia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

opuścić, porzucić

Połączenia

rzucić fajki, nałóg, palenie, papierosy; naukę, posadę, pracę, studia, szkołę, uczelnię, uniwersytet

Cytaty

	Błagał, żebym rzuciła pracę i natychmiast wracała do miasta. źródło: KWSJP: B.D.: Zwierzenia nauczycielki ucieczka?, Kobieta i Życie, 1972, nr 20
	Rzucił uczelnię i zajął się handlem. źródło: KWSJP: Piotr Krzyżanowski: Małżeństwo pod ryżową wódkę, Super Express, 1998, nr 6/3
	Na początku lat czterdziestych Vian zaprzyjaźnił się z grupą ludzi otaczających Satre’a i wyznających jego filozofię, włożył na siebie strój egzystencjalisty, rzucił posadę i grą na trąbce w znanym kabarecie „Tabou” zarabiał na utrzymanie. Tak rozpoczął się bardzo burzliwy okres jego życia. źródło: KWSJP: Kazimierz Żórawski: Boris Vian w cieniu Vernona Sullivana, Miesięcznik Literacki, 1970, nr 3
	[...] argumentami, które mogą zaważyć na decyzji - palić czy rzucić palenie - jest chęć poprawy własnej kondycji fizycznej, perspektywa śnieżnobiałych zębów, lepsze samopoczucie. źródło: KWSJP: Krzysztof Kasprzak, Wieści Podwarszawskie, 1998, nr 22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

4. żonę

Definicja

pot.

zerwać związek z bliską osobą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

opuścić, porzucić

Połączenia

rzucić chłopaka, dziewczynę, męża, żonę
rzucić kogoś dla innej kobiety, dla innego mężczyzny, dla młodszej

Cytaty

Pół roku temu rzucił żonę z trojgiem dzieci.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Wniebowstąpienie, 2006

Pani Monika rzuciła męża i teraz układa sobie życie na nowo.

źródło: NKJP: U.Michalska: Rozbiórka, a co z nami?, Tygodnik Ciechanowski, 2007-11-02

Po jakimś czasie mąż ją rzucił dla innej.

źródło: NKJP: Ulica włóczęgów: Dziennik Polski, 1999-10-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

KOGO

5. słowa

Definicja

wypowiedzieć określone słowa szybko i krótko

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

powiedzieć, wypowiedzieć

Połączenia

rzucić hasło, pomysł, pytanie, słowa, stwierdzenie, zdanie
rzucić chłodno, gniewnie, krótko, mimochodem, opryskliwie, oschle, ostro, ponuro, półgłosem, sucho, wyzywająco

Cytaty

	Zdziwiony, że nie powziąłem żadnej decyzji, że sprawy te wydawały mi się obojętne, rzucił zdawkowo: „Wiesz, musimy jeszcze o tym porozmawiać”. źródło: KWSJP: Józef Winiewicz: Wspomnienia dyplomaty. Tyle co pamiętam z długiej drogi życia, Literatura, 1984, nr 2
	Lekko rzucone słowa carycy wskazywały za to niedwuznacznie, iż traci grunt Nikita Panin, zwolennik utrzymania protektoratu w całości, idą w górę klany Czernyszewów i Orłowów. źródło: KWSJP: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Dzieje agonii, 1989
	Wiadomo, że po paru godzinach imprezy, kiedy towarzystwo miało już nieźle w czubach, ktoś rzucił hasło: idziemy na cmentarz. źródło: KWSJP: Ewa Kopcik: Balanga, Dziennik Polski, 1998-05-29
	Rzucił pomysł zorganizowania Polskiego Wyścigu Górskiego na trasie z Łysej Polany do Morskiego Oka, jako stałej imprezy, odbywającej się rokrocznie w połowie sierpnia. źródło: KWSJP: Wojciech Machnicki: Międzynarodowy Wyścig Tatrzański, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 35
	- Przepraszam - rzuciła prawniczka, poprawiając włosy. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Martwe światło, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy	+	rzucić	+	CO
Rz_osobowy	+	rzucić	+	MOWA WPROST

6. na papier

Definicja

pot.

utrwalić na określonej powierzchni lub nośniku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

przelać

Połączenia

rzucić na papier, na płótno

Cytaty

Muszę utrwalić swoje przemyślenia, rzucić na papier.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

W imię tej prawdy raz jeszcze dorzucę nieco argumentów przeciwstawiających się niektórym Pańskim tezom, nie do końca przemyślanym i rzuconym na papier w polemicznym rozpędzie.

źródło: NKJP: Ryszard Niemiec: Szanowny Panie Profesorze!, Gazeta Krakowska, 2004-02-27

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

CO + na CO

7. oskarżenia

Definicja

wykonać czynność nazwaną sąsiadującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

rzucić spojrzenie; gromy, klątwę, oskarżenie, propozycję, przekleństwa, urok, wyzwanie
rzucić wzrokiem

Cytaty

	Cóż prostszego, jak teraz na nas rzucić oskarżenie o herezję? źródło: KWSJP: Maciej Pinkwart: Dziewczyna z Ipanemy, 2003
	Wreszcie prezydent rzucił pod adresem innych narodów Ameryki zapewnienie, że „Waszyngton pamięta o potrzebie wzmożonej współpracy gospodarczej w rodzinie narodów amerykańskich”. źródło: KWSJP: Era powojenna przyniosła Stanom Zjednoczonym gorzkie rozczarowania stwierdza prez. Truman, Robotnik, 1947, nr 240
	Rzucił wyzwanie przyzwyczajeniom 40 mln widzów, wprowadzając nowy program informacyjny „Fakty”. źródło: KWSJP: Agnieszka Filas: Ojczyzna malkontentów, Wprost, 1999, nr 19/9
	Nie tylko praca w świetnie prowadzonej placówce badawczej, ale samo miasto i wspaniała przyroda Szwajcarii rzuciły urok na niezwykle wrażliwą duszę Hirszfelda. źródło: KWSJP: Grzegorz Fedorowski: Ludwik Hirszfeld, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

CO + (DOKĄD)

8. wyzwisko

Definicja

wypowiedzieć określone słowa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Połączenia

rzucić liczbami, danymi, nazwami; pomysł; obelgę, przekleństwo, wyzwisko

Cytaty

Potrafią rzucić wyzwiskiem, gdy ktoś po raz trzeci chce obejrzeć zezwolenie na pobyt.

źródło: NKJP: Maciej Zaremba: Polski hydraulik i inne opowieści ze Szwecji, 2008

Nie wytrzymał. Tyle osiągnął, że nie rzucił kurwą.

źródło: NKJP: Marcin Wroński: Officium Secretum: pies pański, 2010

Pamiętam zebranie komisji statutowej PZPR w styczniu 1990 r., kiedy ktoś rzucił pomysł, żeby nowa partia nazywała się Polska Socjalistyczna Partia Robotnicza.

źródło: NKJP: Agnieszka Kublik: Nie wierzę w akt strzelisty Gazeta Wyborcza, 1997-02-08

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy	+	rzucić	+	CZYM
Rz_osobbowy	+	rzucić	+	CO

9. łbem

Definicja

gwałtownie poruszyć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

poruszyć

Połączenia

rzucić głową, łbem, rękami

Cytaty

Wściekły, zacięty, od szczeniaka tresowany do walki, jeszcze teraz rzucił łbem, kłapnął szczękami, chcąc schwytać ptaka.

źródło: KWSJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Bogoria rzucił ręką ku oknu, jakby witał posępną pieśń.

źródło: KWSJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Pinokio jęknął, skulił się, potem skręcił w bok, rzucił ręce w górę, splótł nad głową Adama, jakby ją chciał objąć w uścisku, wgniótł się jak kleszczami, oderwał - i wparł się pięściami w plecy.

źródło: KWSJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_żywotny	+	rzucić	+	CZYM
Rz[sub]żywotny[sub]	+	rzucić	+	CO

10. samochodem

Definicja

spowodować mimowolny i gwałtowny ruch

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Relacje znaczeniowe

synonimy:

potrząsnąć

Połączenia

rzucić jachtem, okrętem, samochodem, samolotem

Cytaty

	Leciałem odcięty od świata, czując tylko wibracje na drążku sterów. I nagle coś rzuciło samolotem, a mnie uderzył w twarz pęd powietrza. źródło: KWSJP: Marcin Wolski: Agent dołu, 1988
	Jakiś wybój przycisnął ją mocniej do mego boku i choć potem rzuciło nami do przodu, już tak pozostała. źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005
	Uderzenie było potężne. Rzuciło nami jak kartoflami i wszyscy wylądowaliśmy na podłodze – opowiada jeden z uczestników wypadku. źródło: KWSJP: Tomasz Wosk: Zderzyły się busy, Sztafeta, 2009-02-12
	No, Johann - pytał Fritz przy śniadaniu - co tam znowu w nocy były za strachy, co? Jesteś już duży, nie można się wszystkiego bać. Musisz być mężczyzną, synu. - To dlatego, że wiatr rzucił dachówką, tato, a ja myślałem, że ktoś się zakrada i chce mnie zabrać źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_nieżywotny	+	rzucić	+	KIM/CZYM
Ø	+	rzucić	+	KIM/CZYM

11. oddział do walki

Definicja

nakazać komuś udanie się w określone miejsce lub podjęcie określonych czynności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wyprawić
	hiperonimy:	skierować

Połączenia

rzucić oddział, wojska; ludzi, pracowników, żołnierzy
rzucić do pracy, do walki
rzucić na pierwszą linię frontu

Cytaty

Administracja amerykańska na Filipinach rzuciła na stłumienie powstania oddziały żandarmerii i wojska.

źródło: KWSJP: Filipiny w ogniu, Gromada, 1950, nr 6

Po pierwszych sukcesach polskich Niemcy rzucili na armię „Poznań” i część armii „Pomorze” swe główne siły i do 19 września rozbili bohatersko walczące siły polskie.

źródło: KWSJP: Leszek Podhorodecki: Otwock i Karczew we wrześniu 1939 roku, Wieści Podwarszawskie, 1998, nr 22

Amerykanie mogą rzucić do walki nieporównywalnie więcej żołnierzy.

źródło: NKJP: Wielka wojna dwóch światów, Dziennik Polski, 2001-10-19

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

KOGO/CO + do CZEGO

12. człowieka dokądś

Definicja

spowodować, że jakaś osoba bez swojej woli zacznie się znajdować w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka

Połączenia

los, nakaz, rozkaz rzucił; życie rzuciło kogoś dokądś

Cytaty

Choć urodził się we Lwowie - wojenne losy rzuciły go pod Tatry.

źródło: KWSJP: fig: Zapis, Tygodnik Podhalański, 1999, nr 24

Wyjechali tuż po ślubie, około 1903 r. Los rzucił ich do Niemiec.

źródło: KWSJP: Dariusz Dziopak: Tu była moja matka, Nowiny, 2006

Nowy nagły rozkaz rzucił majora na dwa lata do Indii Środkowych, do miejscowości, której nawet nie mógł znaleźć na mapie.

źródło: KWSJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_nieżywotny

rzucić

KOGO + DOKĄD

13. towar do sklepu

Definicja

pot.

udostępnić do sprzedaży

Noty o użyciu

Używane głównie w odniesieniu do realiów lat 70. i 80. XX w. w Polsce, kiedy dostawy towarów do sklepów były nieregularne i natychmiast je wykupywano.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

dostarczyć

Połączenia

rzucić towar; mięso, mydło, papier toaletowy
rzucić do sklepów
rzucić na rynek

Cytaty

Przypomina to trochę zakupy w latach stanu wojennego, kiedy na pustych półkach królował ocet, a przed sklepami, do których właśnie rzucili towar, kłębił się rozgorączkowany tłum gotowy kupić dosłownie wszystko, bo taka okazja może się już nie powtórzyć.

źródło: Internet

PCH rzuciło na rynki stołeczne 60 ton cukierków (od 360 do 620 zł kg), 20 ton pierników (od 360 do 540 zł za kg), 10 t. czekolady (1.700–2.400 zł za kg), 20 ton maku, 100 ton suszonych śliwek.

źródło: KWSJP: wb: Powódź słodyczy, Trybuna Ludu, 1948, nr 2

Przebiegłem sklepy, zakupując, co mogłem, przede wszystkim dla Tereski. A nuż rzucili towar tylko raz dla zamydlenia oczu i wkrótce to wszystko zniknie jak sen złoty?

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

CO + (do CZEGO)

14. zawodnika

Definicja

w sportach walki: chwycić rękami w określony sposób i przewrócić na ziemię

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

rzucić przeciwnika, rywala, zawodnika
rzucić na deski, na matę; na ziemię; na łopatki

Cytaty

We wrześniu 2000 świat mógł obejrzeć zdjęcie prezydenta Władimira Putina (czarny pas w dżudo) rzuconego na matę ręką Natsumi Gomi, dziesięcioletniej Japoneczki.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Kultura obrażonych, 2003

Trenujący tę dyscyplinę nabywają umiejętności kontrolowania przeciwnika na ziemi, sprowadzenia lub rzucenia rywala do „parteru”.

źródło: NKJP: (asr): Na podbój Krakowa, Nowiny Raciborskie, 2007-12-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

KOGO + (DOKĄD)

15. bramki

Definicja

pot.

zdobyć punkty w grze sportowej, w której używa się piłki

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zdobyć

Połączenia

rzucić bramkę, kosza; ileś punktów

Cytaty

W pierwszej połowie nasza gra, zwłaszcza w obronie, wyglądała tragicznie. Pozwoliliśmy rzucić rywalom aż 20 bramek.

źródło: NKJP: Mariusz Godos: Totalna klapa Czuwaju, Życie Podkarpackie, 2008-12-11

Po zmianie stron przyjezdne pierwsze rzuciły kosza [...].

źródło: NKJP: LIC: Zadecydowała trzecia kwarta, Gazeta Poznańska, 2001-12-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzucę	rzucimy
2 os.	rzucisz	rzucicie
3 os.	rzuci	rzucą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłem +(e)m rzucił	rzuciłam +(e)m rzuciła	rzuciłom +(e)m rzuciło	rzuciliśmy +(e)śmy rzucili	rzuciłyśmy +(e)śmy rzuciły
2 os.	rzuciłeś +(e)ś rzucił	rzuciłaś +(e)ś rzuciła	rzuciłoś +(e)ś rzuciło	rzuciliście +(e)ście rzucili	rzuciłyście +(e)ście rzuciły
3 os.	rzucił	rzuciła	rzuciło	rzucili	rzuciły

bezosobnik: rzucono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzućmy
2 os.	rzuć	rzućcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzuciłbym bym rzucił	rzuciłabym bym rzuciła	rzuciłobym bym rzuciło	rzucilibyśmy byśmy rzucili	rzuciłybyśmy byśmy rzuciły
2 os.	rzuciłbyś byś rzucił	rzuciłabyś byś rzuciła	rzuciłobyś byś rzuciło	rzucilibyście byście rzucili	rzuciłybyście byście rzuciły
3 os.	rzuciłby by rzucił	rzuciłaby by rzuciła	rzuciłoby by rzuciło	rzuciliby by rzucili	rzuciłyby by rzuciły

bezosobnik: rzucono by

bezokolicznik: rzucić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rzuciwszy

gerundium: rzucenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzucenie	rzucenia
D.	rzucenia	rzuceń
C.	rzuceniu	rzuceniom
B.	rzucenie	rzucenia
N.	rzuceniem	rzuceniami
Ms.	rzuceniu	rzuceniach
W.	rzucenie	rzucenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzucony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzucony	rzucony	rzucony	rzucone	rzucona
D.	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconego	rzuconej
C.	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconemu	rzuconej
B.	rzuconego	rzuconego	rzucony	rzucone	rzuconą
N.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconą
Ms.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzuceni	rzuceni	rzucone	rzucone
D.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych
C.	rzuconym	rzuconym	rzuconym	rzuconym
B.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzucone
N.	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi	rzuconymi
Ms.	rzuconych	rzuconych	rzuconych	rzuconych

odpowiednik aspektowy: rzucać

Składnia

Rz_osobowy

rzucić

Frazeologizmy

kości zostały rzucone
ktoś podejmuje rękawicę
ktoś podejmuje rzuconą rękawicę
ktoś podjął rękawicę
ktoś podjął rzuconą rękawicę
ktoś postawił wszystko na jedną kartę
ktoś rzucił wszystko na jedną kartę
ktoś rzucił coś do stóp komuś
ktoś rzucił coś lwom na pożarcie
ktoś rzucił coś w kąt
ktoś rzucił coś w cholerę
ktoś rzucił coś w diabły
ktoś rzucił kłody pod nogi komuś
ktoś rzucił kogoś/coś na pożarcie komuś
ktoś rzucił mięsem
ktoś rzucił mięchem
ktoś rzucił na głęboką wodę kogoś
ktoś rzucił na szalę coś
ktoś rzucił okiem
ktoś rzucił papierami
ktoś rzucił perły przed wieprze
ktoś rzucił ręcznik
ktoś rzucił rękawicę czemuś
ktoś rzucił rękawicę komuś
ktoś rzucił słowa na wiatr
ktoś rzucił w kogoś kamieniem
ktoś zarzucił kotwicę
ktoś złożył broń
ktoś rzucił broń
ktoś zostawił kogoś na pastwę losu
ktoś rzucił kogoś na pastwę losu
ktoś/coś rzucił/rzuciło cień na kogoś/coś
ktoś/coś rzucił/rzuciło na kolana kogoś
ktoś/coś rzucił/rzuciło światło na coś

Data ostatniej modyfikacji: 12.02.2024