usprawiedliwiać się

  • wyjaśniać przyczyny swego postępowania komuś, kto bez tego mógłby je uznać za niemądre, niewłaściwe lub bezprawne
  • CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA

    Ocena i wartościowanie

    wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

    • władza usprawiedliwiała się
    • usprawiedliwiać się brakiem czegoś
    • usprawiedliwiać się w pracy
    • chcieć, musieć się usprawiedliwiać
    • usprawiedliwiać się i przepraszać, usprawiedliwiać się i tłumaczyć
  • - W takim razie zjem tylko ciastko i sobie pójdę - powiedziała. - Czasami nie mogę sobie odmówić, chociaż nie powinnam - zaczęła się usprawiedliwiać.

    źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

    Usprawiedliwiała się, że nie może zostać dłużej, a ja dziękowałem Bogu, że wreszcie mnie opuści.

    źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008

    Łowcy parami na zmianę nieśli młodego, ważącego około stu kilogramów „kociaka''. Stary Gold szedł obok, usprawiedliwiając się przed nim, dlaczego musiał pozbawić go wolności.

    źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

    Odpychasz go, kłamiesz, usprawiedliwiając się bólami brzucha, migreną, zmęczeniem, sennością, tym, że zburzy ci fryzurę lub zetrze makijaż.

    źródło: NKJP: Andrzej Zaniewski: Król Tanga, 1997

    Potulnie usprawiedliwiał się przed nim z niezbyt porządnie prowadzonej buchalterii.

    źródło: NKJP: Marian Brandys: Nieznany książę Poniatowski, 1960

  • część mowy: czasownik

    aspekt: niedokonany

    Tryb oznajmujący

    Czas teraźniejszy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. usprawiedliwiam się
    usprawiedliwiamy się
    2 os. usprawiedliwiasz się
    usprawiedliwiacie się
    3 os. usprawiedliwia się
    usprawiedliwiają się

    Czas przeszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. usprawiedliwiałem się
    +(e)m się usprawiedliwiał
    usprawiedliwiałam się
    +(e)m się usprawiedliwiała
    usprawiedliwiałom się
    +(e)m się usprawiedliwiało
    usprawiedliwialiśmy się
    +(e)śmy się usprawiedliwiali
    usprawiedliwiałyśmy się
    +(e)śmy się usprawiedliwiały
    2 os. usprawiedliwiałeś się
    +(e)ś się usprawiedliwiał
    usprawiedliwiałaś się
    +(e)ś się usprawiedliwiała
    usprawiedliwiałoś się
    +(e)ś się usprawiedliwiało
    usprawiedliwialiście się
    +(e)ście się usprawiedliwiali
    usprawiedliwiałyście się
    +(e)ście się usprawiedliwiały
    3 os. usprawiedliwiał się
    usprawiedliwiała się
    usprawiedliwiało się
    usprawiedliwiali się
    usprawiedliwiały się

    bezosobnik: usprawiedliwiano się

    Czas przyszły

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. będę się usprawiedliwiał
    będę się usprawiedliwiać
    będę się usprawiedliwiała
    będę się usprawiedliwiać
    będę się usprawiedliwiało
    będę się usprawiedliwiać
    będziemy się usprawiedliwiali
    będziemy się usprawiedliwiać
    będziemy się usprawiedliwiały
    będziemy się usprawiedliwiać
    2 os. będziesz się usprawiedliwiał
    będziesz się usprawiedliwiać
    będziesz się usprawiedliwiała
    będziesz się usprawiedliwiać
    będziesz się usprawiedliwiało
    będziesz się usprawiedliwiać
    będziecie się usprawiedliwiali
    będziecie się usprawiedliwiać
    będziecie się usprawiedliwiały
    będziecie się usprawiedliwiać
    3 os. będzie się usprawiedliwiał
    będzie się usprawiedliwiać
    będzie się usprawiedliwiała
    będzie się usprawiedliwiać
    będzie się usprawiedliwiało
    będzie się usprawiedliwiać
    będą się usprawiedliwiali
    będą się usprawiedliwiać
    będą się usprawiedliwiały
    będą się usprawiedliwiać

    Tryb rozkazujący

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    1 os. usprawiedliwiajmy się
    2 os. usprawiedliwiaj się
    usprawiedliwiajcie się

    Tryb warunkowy

    liczba pojedyncza liczba mnoga
    m ż n mo -mo
    1 os. usprawiedliwiałbym się
    bym się usprawiedliwiał
    usprawiedliwiałabym się
    bym się usprawiedliwiała
    usprawiedliwiałobym się
    bym się usprawiedliwiało
    usprawiedliwialibyśmy się
    byśmy się usprawiedliwiali
    usprawiedliwiałybyśmy się
    byśmy się usprawiedliwiały
    2 os. usprawiedliwiałbyś się
    byś się usprawiedliwiał
    usprawiedliwiałabyś się
    byś się usprawiedliwiała
    usprawiedliwiałobyś się
    byś się usprawiedliwiało
    usprawiedliwialibyście się
    byście się usprawiedliwiali
    usprawiedliwiałybyście się
    byście się usprawiedliwiały
    3 os. usprawiedliwiałby się
    by się usprawiedliwiał
    usprawiedliwiałaby się
    by się usprawiedliwiała
    usprawiedliwiałoby się
    by się usprawiedliwiało
    usprawiedliwialiby się
    by się usprawiedliwiali
    usprawiedliwiałyby się
    by się usprawiedliwiały

    bezosobnik: usprawiedliwiano by się

    bezokolicznik: usprawiedliwiać się

    imiesłów przysłówkowy współczesny: usprawiedliwiając się

    gerundium: usprawiedliwianie się

    imiesłów przymiotnikowy czynny: usprawiedliwiający się

    odpowiednik aspektowy: usprawiedliwić się

  • bez ograniczeń + usprawiedliwiać się +
    MOWA WPROST
    bez ograniczeń + usprawiedliwiać się +
    (przed KIM/CZYM) + że ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
    bez ograniczeń + usprawiedliwiać się +
    (CZYM) + (z CZEGO) + (przed KIM)
  • Od:  sprawiedliwy 

CHRONOLOGIZACJA:
XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.
Data ostatniej modyfikacji: 04.04.2016