milczeć - Wielki słownik języka polskiego PAN

1.

nic nie mówić

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Język

mówienie

sprzeczne:

mówić
prawić

chłopak, dziewczyna milczy
milczeć chwilę
milczeć całymi dniami
milczeć przez chwilę
milczeć ciągle, długo, dyskretnie, ostentacyjnie, podejrzliwie, ponuro, uparcie, uporczywie, wymownie, zawzięcie, złowrogo
milczeć jak zaklęty, jak zamurowany
milczeć i czekać, milczeć i nie odpowiadać, milczeć i patrzeć, milczeć i potakiwać, milczeć i przyglądać się, milczeć i słuchać, milczeć i uśmiechać się, milczeć i wpatrywać się; patrzeć i milczeć, siedzieć i milczeć, stać i milczeć

	Ranny milczał i tylko, nie poruszając głową, uważnie wodził naokoło ciemnymi źrenicami bez blasku. źródło: KWSJP: Maria Jarochowska: Najgorsza chwila życia, 1959
	Długo milczał i patrzył gdzieś w bok. źródło: KWSJP: Stanisław Goszczurny: Dwaj przyjaciele, 1971
	Siedzieli [...] z opuszczonymi głowami, milcząc i siorbiąc herbatę głośniej niż zwykle. źródło: KWSJP: Barbara Kosmowska: Prowincja, 2002
	Chwilę milczała, zamyślona, potem zaczęła mówić wolno, cicho, monotonnie. źródło: KWSJP: Stanisław Dygat: Podróż, 1979
	– A ty, klecho, milcz! Nie ciebie teraz pytam! źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Sanatorium, 2005

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałem +(e)m milczał	milczałam +(e)m milczała	milczałom +(e)m milczało	milczeliśmy +(e)śmy milczeli	milczałyśmy +(e)śmy milczały
2 os.	milczałeś +(e)ś milczał	milczałaś +(e)ś milczała	milczałoś +(e)ś milczało	milczeliście +(e)ście milczeli	milczałyście +(e)ście milczały
3 os.	milczał	milczała	milczało	milczeli	milczały

bezosobnik: milczano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę milczał będę milczeć	będę milczała będę milczeć	będę milczało będę milczeć	będziemy milczeli będziemy milczeć	będziemy milczały będziemy milczeć
2 os.	będziesz milczał będziesz milczeć	będziesz milczała będziesz milczeć	będziesz milczało będziesz milczeć	będziecie milczeli będziecie milczeć	będziecie milczały będziecie milczeć
3 os.	będzie milczał będzie milczeć	będzie milczała będzie milczeć	będzie milczało będzie milczeć	będą milczeli będą milczeć	będą milczały będą milczeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		milczmy
2 os.	milcz	milczcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	milczałbym bym milczał	milczałabym bym milczała	milczałobym bym milczało	milczelibyśmy byśmy milczeli	milczałybyśmy byśmy milczały
2 os.	milczałbyś byś milczał	milczałabyś byś milczała	milczałobyś byś milczało	milczelibyście byście milczeli	milczałybyście byście milczały
3 os.	milczałby by milczał	milczałaby by milczała	milczałoby by milczało	milczeliby by milczeli	milczałyby by milczały

bezosobnik: milczano by

bezokolicznik: milczeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: milcząc

gerundium: milczenie

rodzaj gramatyczny: ndk

imiesłów przymiotnikowy czynny: milczący

Rz_osobowy

+

milczeć

+

psł. *mľ̥čati 'nie wydawać głosu, milczeć, zachowywać się spokojnie'