UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

stary I

przymiotnik

Chronologizacja

1275, SStp

Pochodzenie

psł. *starъ 'stały, silny, mocny’; ‘w pełni sił, krzepki’; ‘niemłody, stary'

Archaiczny przymiotnik z przyrostkiem *-rъ od psł. *sta-ti; zob. stać .

1.a człowiek

Definicja

żyjący już bardzo długo i mający wiele lat

Noty o użyciu

Wyraz używany często w znaczeniu rzeczownikowym 'stary człowiek'.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia starzenie się

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	leciwy, posunięty w latach, sędziwy, starszy I, wcześnie urodzony, wiekowy, zaawansowany wiekiem
	antonimy:	młody I

Połączenia

stary człowiek; mężczyzna; ksiądz, muzyk, naukowiec, pisarz, poeta, proboszcz; mieszkaniec; Niemiec, Polak, Szwed...; mąż, ojciec; najstarszy, starszy brat, syn, wnuk; stary kot, pies, ptak...; buk, dąb...; stara osoba; kobieta; aktorka, artystka, pisarka, poetka; mieszkanka; Niemka, Polka, Rosjanka...; matka, żona; publiczność; najstarsza, starsza córka, siostra, wnuczka; starsza młodzież; stara kocica...; topola, wierzba...; stare, starsze pokolenie; starsze dziecko; stare drzewo
starszy od kogoś; starszy o pięć, dziesięć... lat od kogoś
stary i biedny; stary i brzydki; stary i chory; stary i doświadczony; stary i gruby; stary i mądry; stary i niedołężny; stary i niepełnosprawny; stary i nieporadny; stary i piękny; stary i samotny; stary i schorowany; stary i zmęczony; stary i zmurszały; stary i zniedołężniały
bardzo stary

Cytaty

	Patrząc, jak matka wygładza dłońmi serwetę na stoliku, Elizabeth pomyślała z przykrością, że są to ręce starej kobiety , pomarszczone, o pogrubiałych stawach, pełne brązowych plamek. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008
	Tata był starszy od matki i spodziewał się, że umrze pierwszy [...]. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008
	Taki stary pies to ani węchu nie ma, żre wszystko, sto razy mówię, damy go uśpić, ale Beatka nie, jeszcze się na mnie boczy. źródło: NKJP: Adam Wiedemann: Sęk Pies Brew, 1998
	Pomiędzy schorowanymi starymi drzewami, które wyglądały jak licha dekoracja do niskobudżetowego filmu grozy, spostrzegł leżącą na kobiercu brunatnych zgniłych liści podpaskę. źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Ruchy, 2008
	Właścicielami pałacyku do 1939 r. była rodzina Abramowiczów, dosyć ciepło wspominana przez najstarszych mieszkańców Niewikli, wchodzącej wówczas w skład majątku Drożdżyn. źródło: NKJP: A.Fidrysiak: Pałacyk w Niewikli w prywatnych rękach, Tygodnik Ciechanowski, 2003-02-27

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

1.b wygląd

Definicja

charakterystyczny dla kogoś, kto żyje długo i ma wiele lat

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia starzenie się

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	starczy
	antonimy:	młody I

Połączenia

stary wiek; głos, wygląd; umysł; stara skóra, twarz; stare spojrzenie; dłonie, nogi, ręce, oczy
bardzo stary

Cytaty

	Od trumny z trudem przebijało się skrzekliwe śpiewanie bab, czasami prawie zanikało [...]. Lecz kto wie, czy to nie ta skrzekliwość starych głosów powodowała, że to szemranie wydawało się najgłośniejsze, w każdym razie najdotkliwsze z całego pogrzebu. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996
	Mroźny wiatr smagał stare twarze, drgał w kosmykach posiwiałych włosów. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Rebelia, 2007
	Z niemiłym uczuciem stwierdziła, że zarzucając Hance stary wygląd, nie pomyślała o sobie. Ona też już nie wyglądała młodo, łagier zrobił swoje. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991
	Byli tajemniczy. Kryli się po kątach i coś tam szeptali. To byli młodzi ludzie, ale mieli dorosłe, stare spojrzenia. źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Cały zbudowany jestem z ran, Magazyn Gazety Wyborczej, 1997-04-11
	Do redakcji „Tygodnika” przyszła kobieta w starszym wieku. Powiedziała, że: jest osobą samotną (lat 59), żyje się jej bardzo ciężko, nie ma za co kupić nawet chleba. źródło: NKJP: K.Jakubowski: Jałmużna nie zawsze jest cnotą, Tygodnik Ciechanowski, 2005-04-25

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

2. fachowiec

Definicja

taki, który robi coś od dawna i ma w tym duże doświadczenie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

doświadczony

Połączenia

stary fachowiec, mistrz, specjalista; pracownik; dziennikarz, policjant, pilot, zawodnik...; stara kadra
stary i doświadczony

Cytaty

	Ja jestem starym dziennikarzem i nie podoba mi się to, co dzieje się na naszej scenie politycznej. źródło: NKJP: A.Fidrysiak: Niech ten cyrk obywa się beze mnie..., Tygodnik Ciechanowski, 2008-03-01
	Może ton wyższości, jaki niekiedy Ruciński przybierał wobec niego, on, stary fachowiec, wobec amatora, za jakiego uważał Klossa; może to usposobiło doń Klossa nieprzyjaźnie? źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 1967
	Nowa osoba i starzy pracownicy patrzą więc na siebie przede wszystkim z pozytywnym nastawieniem, choć jeszcze zupełnie się nie znają. źródło: NKJP: Marcin Florkowski: Praca i Zdrowie, 2008-11-13
	- Nie zamierzamy jednak nikogo zwalniać ze służby - powiedział. - Będą przychodziły nowe kadry, ale starzy piloci zostaną przeszkoleni na nowoczesnym sprzęcie. źródło: NKJP: Paweł Wroński: Wojskowi piloci boją się, że zostaną bez pracy, Gazeta Wyborcza, 1996-02-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Składnia

Rz	+	stary	+
szyk: tylko prepozycja

3. dom

Definicja

istniejący od bardzo dawna

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

antonimy:

nowy

Połączenia

stary blok, budynek, dom, dworek, dwór, klasztor, kościół, kurnik, ratusz, spichlerz, szpital; cmentarz, grób; ogród, park; obraz, rękopis, zegar; zabytek; stara bazylika, budowla, chałupa, kamienica, obora, szkoła; architektura; wieś; instytucja; historia, legenda; biżuteria, broń, fotografia, księga, mapa, pocztówka, porcelana, rycina, rzeźba; stare kino, skrzydło szpitala; miejsce; podanie; dzieło sztuki; stare alejki, mury, ulice, uliczki, zaułki; druki, srebra
stary i cenny; stary i piękny; stary i zabytkowy; stary i zdewastowany
bardzo stary

Cytaty

	Pamiętam pogrzeb tego wspaniałego doktora, chyba w 1959 roku, na starym cmentarzu. źródło: NKJP: Współpracownik: Pierwszy na liście prymusów, Tygodnik Ciechanowski, 2005-07-13
	Siła wzrostu iglaków jest podstawowym kłopotem, z jakim boryka się mnóstwo właścicieli nieco już starszych ogrodów. źródło: NKJP: Rośliny ozdobne, Dziennik Polski, 2002-04-17
	Stary dom z początku dwudziestego wieku, mocno nadgryziony zębem czasu i zrujnowany niefrasobliwością właściciela, pana Benedykta, pełen był wówczas młodych matek z dziećmi. źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004
	- Czy Kościeliska to faktycznie siedziba najstarszych góralskich rodów? - Tak, z tego, co wiemy, najstarszym rodem są Gąsienice i Bachledzi. źródło: NKJP: Rafał Gratkowski: Coś dla gazdy, babci i wnuka, Dziennik Polski, 2001-09-15
	Skarby zazwyczaj kojarzą się z garncami złotych monet i starą biżuterią. źródło: NKJP: W.Zawadzki: Przygody... z bóstwem, Tygodnik Ciechanowski, 2003-06-19

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

4. grat

Definicja

zniszczony długotrwałym użytkowaniem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

antonimy:

nowy

Połączenia

stary grat, rupieć; ciągnik, pojazd, samochód, traktor; adapter, komputer, magnetofon, telewizor; płaszcz, sweter; stara kuchenka, lodówka, szafa; kurtka, spódnica, sukienka; maszyna; stare ubranie; biurko; urządzenie; stare meble, sprzęty; buty
stary i niepotrzebny; stary i sfatygowany; stary i skorodowany; stary i zepsuty; stary i zniszczony; stary i zużyty
bardzo stary

Cytaty

	Dom mocno zapuszczony z zewnątrz, zaniedbany ogród, jakieś stare meble i rupiecie w środku, jeden pokój i kuchnia. źródło: NKJP: M.Raczyński: Zabił matkę gołymi pięściami, Tygodnik Ciechanowski, 2006-01-04
	Do starego komputera, który czasami zawieszał się już przy włączaniu, zainstalowałem internetowe łącze. źródło: NKJP: Waldemar Borzestowski: Bulterier Samson i ja, 2008
	Wyciągnął spod łóżka stare buty, jeden od drugiego bardziej dziurawy. Ale po wojnie potrzebował już tylko jednego i jak na złość ten właśnie był podarty na strzępy. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1999
	Annelise, nie marudź, dobrze jest mieć taki płaszcz, z takimi plamami nafty, zbyt szeroki w ramionach, zbyt długi, brudny, stary płaszcz, w którym wyglądasz paskudnie, który dodaje ci z dziesięć lat, a może i więcej. źródło: NKJP: Stefan Chwin: Hanemann, 1995
	Jabłka kupowało się w drewnianych skrzynkach, a przechowywane były w piwnicy, obok ziemniaków, starych rupieci i węgla. źródło: NKJP: AMK: Zimowe owoce, Dziennik Polski, 2002-10-19

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

5. adres

Definicja

taki, który stał się nieaktualny i został zastąpiony innym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dawny
	antonimy:	nowy

Połączenia

stary rok; adres; dokument, dowód osobisty; numer rachunku, telefonu, numer czasopisma, tygodnika; miesięcznik, tygodnik; przepis, system; stara mapa; nazwa; gazeta; wiadomość; stare prawo jazdy; stare czasy
ileś starych złotych

Cytaty

	Posiadacze starych dokumentów powinni jednak pamiętać, ze za posługiwanie się nieważnymi dokumentami grozi grzywna; nawet do 5 tys. zł. źródło: NKJP: K.Kowalski: Co 50 mieszkaniec regionu nie wymienił dowodu osobistego, Tygodnik Ciechanowski, 2008-04-03
	Gdy wróciłem do domu, Sandra przeglądała w kuchni starą gazetę, której babcia nie zdążyła przed śmiercią użyć na podpałkę, a w garnku na palniku buzowała zupa. źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005
	Dlaczego K. nie zgłosili się po odszkodowanie? Po z górą czterdziestu latach okazało się, że zawiadomienia o jego przyznaniu, a potem o depozycie sądowym, przysyłano im na stary adres, tzn. do domu... zburzonego po przejęciu ziem przez kombinat. źródło: NKJP: Milionerzy, Dziennik Polski, 2001-02-23
	Część poprawek ma charakter formalno-legislacyjny polegający na zastąpieniu starych nazw instytucji i urzędów aktualnymi. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 17.12.2002
	Kończy się stary rok, zaczyna nowy. Ludzie się bawią. źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

Skróty

st.

6. przyjaźń

Definicja

istniejący od dawna, ale ciągle aktualny

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dawny

Połączenia

stary spór; dług, kredyt; obyczaj, zwyczaj; błąd, problem; sposób; przebój; stara miłość, nienawiść, przyjaźń, uraza, wrogość; prawda, zasada; rada, receptura; tradycja; kolęda, piosenka, pieśń; stare zobowiązanie; porzekadło, przysłowie; proroctwo

Cytaty

	Nie pozbyła się również starej urazy do Hagar. Wzajemna nienawiść obu kobiet trwała, przysypana pyłem lat, tlejąca niby żar okryty popiołem, gotowa ożyć i wybuchnąć przy lada okazji. źródło: NKJP: Zofia Kossak: przymierze, 1952
	Po uzyskaniu w 1962 roku przez Burundi niepodległości stara nienawiść nie wygasła. źródło: NKJP: Korespondent Agencji Kahl: Wrogość stara jak Afryka, Gazeta Wyborcza, 1993-11-02
	Tymi odwiedzinami - zgodnie z polską tradycją - podtrzymuje stare przyjaźnie, nawiązuje kontakty, których prawie nie było, ale i naprawia porwane nici, wyjaśnia nieporozumienia, łagodzi, przeprasza. źródło: NKJP: Polski Papież, Dziennik Polski, 1999-06-04
	Gdy Naomi Wolf w książce Mit piękności podała do wiadomości, że jedna piąta studentek college'ów cierpi na anoreksję, ujawniła też starą prawdę, że głodna kobieta to dobra kobieta. Głodujące studentki są potulne, nie zadają kłopotliwych pytań profesorom [...]. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Kultura obrażonych: 2003
	Wielicka orkiestra obchodzi w tym roku jubileusz 170-lecia powstania. Muzykowanie jest jednym z najstarszych obyczajów górniczych. Górnicy śpiewali pieśni nabożne przed każdą szychtą i po jej zakończeniu. źródło: NKJP: Ze starymi duchami w nowe tysiąclecie, Dziennik Polski, 2000-10-24

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

7. przyjaciel

Definicja

pozostający od dawna w tej samej relacji z kimś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dawny

Połączenia

stary kolega, kompan, przyjaciel, znajomy; wróg; stara koleżanka, przyjaciółka, znajoma

Cytaty

	W nowej szkole będzie inaczej niż w gimnazjum, bo to wyższy etap i będziemy traktowani jak dorośli. W klasie mam tylko jedną starą koleżankę, więc poznam nowych ludzi. źródło: NKJP: (El, JaGA): Warto rozwijać swoje talenty, Nowiny Raciborskie, 2008-09-09
	W republikach postradzieckich zwycięstwo Jelcyna w wyborach prezydenckich przyjęto z ulgą. Lepszy stary wróg od nowego, jakim byłby lider komunistów Giennadij Ziuganow. źródło: NKJP: Grzegorz Gromadzki: Gazeta Wyborcza, 1997-04-24
	Niektórzy z młodych artystów przyjeżdżają też do Opinogóry po raz kolejny i są w domu państwa Kołakowskich witani jak starzy znajomi. źródło: NKJP: M.Żbikowski: Opinogóra rozjechała się po kraju..., Tygodnik Ciechanowski, 2003-07-31
	Ben Laden najpierw osiadł w leżącym u bram Przełęczy Chajberskiej Dżalalabadzie, który znał najlepiej jeszcze z dobrych czasów świętej wojny. Wciąż miał tam wielu starych przyjaciół. Od jednego z nich, sędziwego Junusa Chalesa, kupił za parę milionów ziemię i farmę Hadda pod miastem. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

8. chleb

Definicja

nieświeży i zwykle nienadający się już do zjedzenia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

nieświeży

Połączenia

stary chleb, ser; stara śmietana, zupa; stare jedzenie, masło, mięso, mleko, pieczywo; stare jajka
bardzo stary

Cytaty

	Zarazą się nie przejmujcie, to zwykła panika. Miasteczko zatruło się starym serem. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1993
	Chleb się szanowało. Bez chleba nie było życia. Kreślono krzyż na nowym bochenku. Nikt nie ośmieliłby się wyrzucić starego chleba do śmietnika. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974
	Nie boi się też starych mięs i pasztetów, które zaprawia do słoików. Nic mu nie może zaszkodzić, bo jest na kuracji. Kuracja polega na umiejętnym stosowaniu ruskiego spirytusu i liści mięty. źródło: NKJP: Rękopisy Teodora, Dziennik Polski, 2000-09-09
	- Świeże masło pachnie śmietanką. Każdy inny zapach powinien wzbudzić nasze podejrzenia - ostrzega Grażyna Żuczek z Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii. A stare masło ma charakterystyczny, zjełczały zapach i gorzki smak. źródło: NKJP: Barbara Kurek: Trujące masło na Śląsku, Gazeta Wyborcza, 1995-02-02
	Po co mi ten monstrualny węch? Żeby odróżnić miligramy starego jedzenia i nie zatruć nimi dziecka? źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Polka, 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	stary	stary	stary	stare	stara
D.	starego	starego	starego	starego	starej
C.	staremu	staremu	staremu	staremu	starej
B.	starego	starego	stary	stare	starą
N.	starym	starym	starym	starym	starą
Ms.	starym	starym	starym	starym	starej
W.	stary	stary	stary	stare	stara

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starzy	starzy	stare	stare
D.	starych	starych	starych	starych
C.	starym	starym	starym	starym
B.	starych	starych	starych	stare
N.	starymi	starymi	starymi	starymi
Ms.	starych	starych	starych	starych
W.	starzy	starzy	stare	stare

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	starszy	starszy	starszy	starsze	starsza
D.	starszego	starszego	starszego	starszego	starszej
C.	starszemu	starszemu	starszemu	starszemu	starszej
B.	starszego	starszego	starszy	starsze	starszą
N.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszą
Ms.	starszym	starszym	starszym	starszym	starszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	starsi	starsi	starsze	starsze
D.	starszych	starszych	starszych	starszych
C.	starszym	starszym	starszym	starszym
B.	starszych	starszych	starszych	starsze
N.	starszymi	starszymi	starszymi	starszymi
Ms.	starszych	starszych	starszych	starszych

Frazeologizmy

ktoś grzeje kości
ktoś wygrzewa stare kości
ktoś grzeje stare kości
ktoś ogrzał kości
ktoś ogrzał stare kości
ktoś/coś zrzuca starą skórę
ktoś/coś zrzucił/zrzuciło starą skórę
na stare lata
najstarszy zawód świata
panie starszy
po starej znajomości
po znajomości
rada starców
rada starszych
stara bieda
stara bida
stara gwardia
stara krowa
stara maleńka
stara malutka
stara maleńka
stara malutka
stara panna
stare dzieje
stare kąty
stare lata
stare miasto
stare pudło
stare śmieci
starej daty
starsi bracia w wierze
stary, ale jary
stary jak świat
stary kawaler
stary koniu
stary byku
Stary Kontynent
stary ląd
stary koń
stary byk
stary malutki
stary maleńki
stary portfel
stary styl
Stary Świat
Stary Testament
Stary Zakon
stary wróbel
starym torem

Przysłowia

Stara miłość nie rdzewieje
W starym piecu diabeł pali
Starego wróbla na plewy nie nabierzesz
Starego wróbla nie weźmiesz na plewy

Data ostatniej modyfikacji: 05.11.2024