Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *pьsъ
1. zwierzę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zwierzę |
Połączenia
- biały, brązowy, bury, czarny, rudy, żółty; kudłaty; mały, duży, ogromny, olbrzymi; dorosły, młody, stary; brudny, mokry; głodny; zdrowy; chory, wściekły; martwy, zdechły; bezdomny, bezpański, dziki, zdziczały; rasowy, wiejski; agresywny, groźny, zły; mądry; piękny, najpiękniejszy; ukochany, ulubiony pies; pies bojowy, domowy, gończy, lawinowy, myśliwski, obronny, pasterski, tropiący, zaprzęgowy
- pies jamnik, mieszaniec, owczarek, wilczur; ratownik; Burek, Fafik, Pluto
- pies rasy, wielkości jakiejś; pies sąsiada
- pies na łańcuchu, na smyczy; na podwórzu
- pies i człowiek, pies i kot, pies i suka, pies i wilk
- głowa, łapa, łeb, ogon, pysk; skowyt; zapach; zwłoki; buda, obroża; hodowca, posiadacz, właściciel psa; sfora; hodowla, szkolenie, tresura; walki; pokaz, wystawa; szczepienie psów
- jedzenie, karma, kości dla psa; schronisko dla psów; podatek od psów
- polowanie, spacer z psem
- pies macha ogonem; biega, biegnie, wybiegł; skacze; wałęsa się; uciekł, zerwał się z łańcucha; naszczekuje, poszczekuje, skamle, skomli, szczeka, warczy, wyje, zaszczekał, ujada; je, zjadł coś; sika; obwąchuje coś/kogoś, węszy; liże, gryzie kogoś/coś; pogryzł, ugryzł, zagryzł kogoś; zaatakował, rzucił się na kogoś; pilnuje, strzeże; waruje; patrzy; leży; śpi
- bać się psów
- kupić, mieć, posiadać, trzymać; zabrać, złapać; oddać, zostawić; nakarmić/karmić, żywić; wyprowadzić/wyprowadzać; przywiązać, uwiązać; spuścić, wypuścić; nauczyć, szkolić, tresować, układać, wychować, wyszkolić; uspokoić, przywoływać, zawołać; głaskać, pogłaskać; bić; uśpić, zabić, zastrzelić; naśladować, udawać psa; hodować; łapać, wyłapywać; kochać, uwielbiać psy; utrzymanie psa
- szczuć, poszczuć kogoś psem
- podejść do psa
- wyjść/wychodzić z psem
- głodny, zmarznięty; wierny jak pies
- reagować, zachowywać się jak pies Pawłowa
Cytaty
|
Prawdą jest, iż człowiek posiadający zwierzę odpowiada za wyrządzone przez niego szkody, ale nie może odpowiadać ani ponosić odpowiedzialności za to, że pies szczeka, bowiem jest to jego naturalna „właściwość”, tak jak dla człowieka mowa. źródło: NKJP: (juka): Jak jeden zbyt głośny pies prawo w Wieluniu zmienił, Dziennik Łódzki, 2006-01-13 |
|
|
Pan Bierr bardzo kocha psy, opiekuje się nimi od lat. Na swojej działce w Czarnej Dąbrówce ma obecnie ponad 30 czworonogów. Są tu przybłędy, bezdomne zwierzaki porzucone przez swoich panów. źródło: NKJP: (osa): Dominowały kundelki, Dziennik Powiatu Bytowskiego, 1998-10-23 |
|
|
Pamiętnego dnia mnie akurat nie było, żona wyszła z psem na spacer na pobliskie łąki, gdzie zbierała zioła. źródło: NKJP: Edyta Litwniuk: Gdzie jest Borek?, Dziennik Bałtycki, 2010-06-22 |
|
|
Wcześniej samorządowcy przekazywali punktowi weterynaryjnemu dotację na szczepienie psów i kotów przeciw wściekliźnie. źródło: NKJP: Ryszard Bednarczyk: Prywatne szczepienia?, Dziennik Zachodni, 2001-07-13 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pies |
psy |
|
| D. | psa |
psów |
|
| C. | psu |
psom |
|
| B. | psa |
psy |
|
| N. | psem |
psami |
|
| Ms. | psie |
psach |
|
| W. | psie |
psy |
2. policjant
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | glina, gliniarz, policjant, stróż prawa |
Cytaty
|
Marianna wie, gdzie mnie znaleźć. I panie... - podniósł palec - psom ani słowa o rozmowie. Wiedziałem zatem więcej od policji. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Szanowny Pan mówi o psach, co pana wczoraj zwinęli? -wyjąkał szeptem. źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009 |
|
|
A teraz - trzy salwy ostrzegawcze w powietrze! [...] Istotnie - wystrzały zadziałały na napastników jak czerwona płachta na byka. - Ej, psy przyjechały! - ryknęli dresiarze. źródło: NKJP: Dariusz Chętkowski z uczniami: Ostatni weekend, 2007 |
|
|
„Info Magazine Skateboard” zamieścił zdjęcie mężczyzny w policyjnym mundurze, klęczącego przed chłopakiem z deskorolką, który mierzy do niego z pistoletu ze słowami „na kolana psie”. Reklamę już wycofano. źródło: NKJP: Aldona Minorczyk-Cichy, Sławomir Cichy: Atak na policjanta musi być uznany za atak na państwo, Dziennik Zachodni, 2010-03-29 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pies |
psowie |
ndepr |
| psy |
depr | ||
| D. | psa |
psów |
|
| C. | psu |
psom |
|
| B. | psa |
psów |
|
| N. | psem |
psami |
|
| Ms. | psie |
psach |
|
| W. | psie |
psowie |
ndepr |
| psy |
depr |
3. wyzwisko
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Połączenia
- parszywy pies
Cytaty
|
To cię podnieca, zboczeńcu? Sodowej mi tu dawać albo piwa, ale migiem, psie! Portier odwrócił się, aby uciec przed prześladowcą, a Mock mu w tym pomógł. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
|
|
Patrzył na Ariego z nienawiścią. - Jak śmiałeś... - zaczął. - Ty psie, ty łotrze, ty zuchwalcze... źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1996 |
|
|
W nocy mam jeszcze spotkanie z tymi psami od przemysłu. źródło: NKJP: Roman Praszyński: Jajojad, 1998 |
|
|
Koneso to nieuczciwy łajdak i obrzydliwy krętacz, to parszywy pies! źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Orinoko, 1974 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pies |
psowie |
ndepr |
| psy |
depr | ||
| D. | psa |
psów |
|
| C. | psu |
psom |
|
| B. | psa |
psów |
|
| N. | psem |
psami |
|
| Ms. | psie |
psach |
|
| W. | psie |
psowie |
ndepr |
| psy |
depr |